W każdym z nas jedna z dosz pełni wiodącą rolę, a znajomość swojej konstytucji ajurwedyjskiej pozwala trafnie odczytywać potrzeby organizmu i adekwatnie na nie reagować. Jeżeli wiesz już, że w Twoim organizmie dominuje Kapha dosza, albo szukasz więcej informacji o tym, jakie cechy ją charakteryzują, to ten tekst jest właśnie dla Ciebie.

W tym artykule przyjrzymy się jej wspólnie, a Ty poznasz odpowiedź na pytanie, co to jest Kapha dosza i co mówi Ajurweda o tym jak postępować, kiedy jej namiar gromadzi się w Twoim organizmie.

Jaka jest Kapha?

Jeżeli Kapha dosza jest silna w Twoim ciele, wiele z wymienionych powyżej elementów może do Ciebie pasować. Opisując właściwości Kaphy Ajurweda wskazuje na:

ciężkość

powolność

chłód

oleistość

gładkość 

stabilność

Tendencje charakterystyczne dla Kaphy mogą znaleźć u siebie również osoby o dominującej doszy Vata lub Pitta. Dzieje się tak, ponieważ każda z dosz ma rolę do odegrania we wszy.

Jakie są cechy charakterystyczne Kaphy doszy?

• Ciało: budowa mocna / szerokie biodra i ramiona / tendencja do nadwagi / miękkie rysy twarzy / duże oczy / skóra gruba, miękka i gładka, z tendencją do przetłuszczania się / włosy grube i dobrze odżywione z tendencją do przetłuszczania się i lekkiego skrętu / temperatura ciała zazwyczaj stała, szybko rośnie podczas wysilku powodując wzmożoną potliwość / często chłodne i wilgotne dłonie i stopy
• Osobowość: naturalnie łagodna i spokojna / dobra pamięć / tolerancja / uważność / uziemienie / łatwość we współodczuwaniu / skłonność do gromadzenia przedmiotów / ospałość / powolność
• Trawienie: dobry apetyt w każdych warunkach / skłonność do przejadania się i jedzenia w celu rozładowania napięcia / trawienie powolne / stolec miękki, oleisty / wypróżnianie regularne
• Poziom energii: umiarkowany
• Wytrwałość: psychiczna i emocjonalna wysoka / umiarkowana jeżeli chodzi o aktywność fizyczną
• Sen: mocny / łatwość w zasypianiu / trudność w budzeniu się / tendencja do spania przesadnie długo i skłonność do ‘przesypiania’ budzika

Jak równoważyć Kapha doszę?

Ajurweda uczy, że naszym głównym celem, prowadzącym do zdrowia i szczęścia, powinno być zachowanie równowagi w ciele i w umyśle. Odpowiadając na sygnały wysyłane nam przez organizm, staraj się nie dopuszczać do nieopanowanego gromadzenia się energii płynącej z jednej z dosz (szczególnie tej wiodącej). W przypadku Kaphy, taki nadmiar może objawiać się nadwagą, sennością, nadmierną potliwością i przypływami takich emocji jak przywiązanie czy upór.

Jak możesz równoważyć Kapha doszę, aby nie przejęła nadmiernej kontroli nad Twoim organizmem?

• Wprowadź stałą, wczesną porę pobudki i kładź się spać mniej więcej o tej samej porze każdego dnia. Nadmiar snu może prowadzić Cię do zbytniego rozluźnienia, a w konsekwencji do zaniedbywania siebie i swoich obowiązków.
• Regularnie podejmuj pobudzającą aktywność fizyczną. Bieganie, jazda na rowerze i wszelkie formy turystyki przygodowej będą doskonałe dla Kaphy, która bardzo potrzebuje dynamicznej stymulacji.
• Aby panować nad emocjonalnymi przypływami i nadmierną nostalgią, daj sobie możliwość wyrażenia tego, co płynie z Twojego wnętrza. Spróbuj pisać pamiętnik, medytuj i sprzątaj z intencją układania sobie życia, a wkrótce znowu poczujesz harmonię.
• Przebywaj w ciepłym i suchym otoczeniu, jeśli chcesz zrównoważyć naturalną wilgotność i chłód Twojej energii.
• Lekkie, stymulujące oleje stosowane zewnętrznie pomogą Ci utrzymać odpowiedni poziom pobudzenia. Do codziennego masażu wykorzystaj na przykład olej musztardowy, lub oliwę. Możesz również spróbować wykonać go na sucho.
• Wybierając wesołe towarzystwo i słuchając radosnej muzyki złagodzisz tendencję do nadmiernej powagi i ciszy.
• Korzystaj z okazji do podejmowania kontrolowanego ryzyka i z odwagą wystawiaj się na nowe doświadczenia życiowe zawsze wtedy, kiedy jest to możliwe.

Powyższe zalecenia mogą wydać Ci się trudne do wprowadzenia oraz sprzeczne z Twoja naturą. Przyczyny podobnych odczuć możesz doszukiwać się w nadmiarze energii Kapha, która prowadzi Cię ku senności, bierności i powadze. Warto już dziś zacząć podejmować małe kroki i otwierać się na kolejne nowe, odświeżające zwyczaje, które wniosą do Twojego życia więcej radości i dynamiki, dzięki którym masz szansę poczuć się lepiej.

Jak powinna jeść Kapha?

Aby równoważyć Kaphę dietą, wybieraj produkty:

• lekkie zamiast ciężkich i gęstych
• serwowane na cieplo
• suche zamiast oleistych i wilgotnych
• o wyraźnej strukturze (np. zupy z kawałkami warzyw zamiast kremów)
• o ostrym, gorzkim lub cierpkim smaku

Pamiętaj również o tym, aby swoje posiłki spożywać w spokoju i miłej atmosferze. Uważne przeżuwanie każdego kęsa pomoże Ci uchronić się przed zajadaniem emocji i przejadaniem się, do którego Kaphy mają naturalną skłonność.

Produkty polecane dla doszy Kapha

Podstawą jadłospisu, który równoważy Kapha doszę, są warzywa. Ta grupa produktów dużo lepiej trawi się po ugotowaniu, dlatego Kaphy powinny wybierać surowe warzywa i spożywać je w niewielkich ilościach i jedynie w pierwszej części dnia, kiedy ogień trawienny jest naturalnie najsilniejszy.

Najlepszymi owocami dla Kaphy będą te o delikatnie cierpkim smaku, takie jak jabłka, wiśnie czy żurawina. Sięgając po warzywa i owoce warto pamiętać, aby w pierwszej kolejności wybierać te rosnące lokalnie i dostępne sezonowo.

Kaphę dobrze równoważą również strączki i ich przetwory, koniecznie ugotowane na miękko i podane z dużą ilością rozgrzewających przypraw. Produkty takie jak tofu, tempeh i ciepłe mleko sojowe będą dobrą bazą dla pełnowartościowych posiłków dla Kaphy.

Wracając do przypraw: absolutnie nie może ich zabraknąć w diecie równoważącej Kaphę! Ta dosza daje nam największą dowolność jeśli chodzi o ich wykorzystanie w kuchni. Przyprawy dla Kaphy powinny być rozgrzewające, a nawet bardzo ostre. Pozytywnie na jakość trawienia wpłyną napewno cebula, czosnek, imbir, papryka w każdej postaci (również chili) czy pieprz cayenne.

Co powinna ograniczyć Kapha?

Osoby o dominującej doszy Kapha powinny w miarę możliwości ograniczać produkty tłuste, wodniste i o ciężkiej konsystencji. Podobnymi właściwościami charakteryzują się niektóre warzywa i chociaż większość produktów z tej grupy jest zdrowa dla Kaphy, to z jadłospisu w jej przypadku dobrze byłoby wykreślić awokado, ogórki czy oliwki. Energię Kapha wzmacniają także świeże banany, kokosy, daktyle czy melony, które w diecie równoważącej także należy stosować z umiarem. 

Pamiętaj, że aby równoważyć Kaphę, soki i wyciskane z nich owoce powiny być spożywane maksymalnie 30 minut przed właściwym posiłkiem i przynajmniej godzinę po nim, aby nie zaburzać efektywnego trawienia.

W kontekście Kaphy, ciekawą grupą pokarmów są pełne ziarna. Powszechnie uważane za zdrowe, są też bardzo odżywcze, a czasami ciężkie. W związku z powyższym, w diecie równoważącej Kaphę powinno się je stosować z rozsądkiem. Mąka pszenna i biały chleb, makarony czy owsianka powinny zostać w przypadku Kaphy ograniczone do minimum. Podobnie sytuacja ma się z krowim mlekiem i jego przetworami. W ich przypadku dobrym zastępstwem mogą być produkty z mleka koziego lub napoje migdałowe i ryżowe, najlepiej podawane na ciepło.

W diecie równoważącej Kaphę na pewno należy ograniczyć orzechy. Ich oleista i ciężka natura może wzmacniać energię Kaphy i prowadzić do zachwiania równowagi, dlatego dobrze jest jeść je jedynie od święta. Na tyle na ile jest to możliwe, dobrze jest również zrezygnować z olejów i smażyć na wodzie, a stosując je od czasu do czasu wybierać jedynie organiczne produkty z najwyższej półki.

Jeżeli nie masz pewności, czy dany produkt jest odpowiedni dla Kaphy, polegaj na swoim zmyśle smaku. Zrezygnuj z pokarmów, które są kwaśne, słodkie lub bardzo słone.

Zioła dobre dla Kaphy

Ważną częścią ajurwedyjskiej praktyki jest wykorzystywanie dobroczynnych właściwości ziół. Aby utrzymywać wiodącą doszę Kapha w równowadze, warto rozważyć stosowanie:

1. Tulsi (Święta Bazylia/Bazylia azjatycka). Według ajurwedy wnosi właściwości takie jak ciepło, lekkość i oczyszczenie, również świadomości. To doskonała kombinacja dla Kaphy, która dla zachowania równowagi powinna szukać właśnie takich produktów. Tulsi wspiera układ odpornościowy, szczególnie wzmacniając układ oddechowy. 
2. Imbir. Powszechnie znany ze swoich rozgrzewających i stymulujących właściwości, wspiera procesy trawienne rozpalając agni.  Poprawia krążenie i omaga oczyścić płuca z zalegającej wydzieliny.
3. Kurkuma. Znana ze swoich prozdrowotnych właściwości, kurkuma jest uznanym wsparciem dla prawidłowego działania stawów i efektywnego trawienia. Działa łagodząco na układ nerwowy, oczyszcza krew i korzystnie wpływa na kondycję skóry. Jest obecna w wielu ajurwedyjskich przepisach, a jednym z najbardziej znanych jest przepis na złote mleko (LINK), którego regularne spożywanie poprawia ogólną odporność i doskonale rozgrzewa.
4. Cynamon. Ta aromatyczna przyprawa znajduje w kuchni mnóstwo zastosowań i jest niezwykle wartościowy dla zdrowia. Wzmaga agni poprawiając trawienie, działa detoksyfikująco i rozgrzewająco, pomagając Kaphie zachować odpowiednią ciepłotę ciała.
5. Pippali (Pieprz długi). Ten krewny czarnego pieprzu jest znany ze swojego dobroczynnego wpływu na krew, układ nerwowy i reprodukcyjny. Wspomaga także oczyszczanie układu oddechowego, co jest szczególnie ważne przy dominującej doszy Kapha, powodującej tendencję do nadmiernego gromadzenia się wydzieliny w płucach.